Có một bộ tộc ở Phong Nha
                          ( Quảng Bình ).

 Nếu bạn đọc ở đâu đó về một bộ tộc được phát hiện giữa thời văn minh vẫn sống trong rừng sâu, lấy vỏ cây làm áo, không phải sống trong hang đá mà làm lều dưới những tán cây rừng, mái lợp bằng lá chuối, khi lá chuối trên mái lều héo vàng thì bỏ đi nơi khác để tiếp tục săn bắn và hái lượm kiếm sống. Đó chính là tộc người “Lá Vàng” hay là dân tộc A Rem ở Phong Nha (Quảng Bình) ngày nay.

 Bộ tộc A rem sống hoang dã  trong rừng sâu Phong Nha – Kẻ Bàng. Năm 1956, người ta phát hiện và đưa họ ra khỏi rừng sâu để hòa nhập với cộng đồng. Lúc đó tổng cộng bộ tộc này chỉ có 18 người. Chiến  tranh lưu lạc, người A rem bỏ vào rừng lúc nào chẳng ai hay. Năm 1992, người ta lại tìm thấy họ trong rừng sâu, bấy giờ đã là 98 người tất cả, họ lại được đưa ra khỏi rừng về định cư ổn định trong khu vực xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình.

 Đây là một xã bé và nhỏ nhất Việt Nam, xã chỉ có 43 hộ dân, bây giờ có 6 hộ nữa từ bản Doòng cách xã 30 km nhập thêm vào là 49 hộ, 235 nhân khẩu. Năm 2005 TPHCM đã xây dựng tặng 42 ngôi nhà kiên cố. Nếu cứ nhìn vào cơ sở vật chất như trường học, UBND và 42 ngôi nhà hẳn ai cũng phải ngạc nhiên bởi tận nơi thâm sơn cùng cốc này người dân lại ấm no đến vậy. Nhưng thực chất hành trình hòa nhập cộng đồng của đồng bào dân tộc ít người này cũng vô cùng gian nan vất vả. Lúc đưa dân về đây định cư họ đã không tính đến chuyện nước, ai ngờ xã nằm giữa lõi một khu rừng già nguyên sinh bạt ngàn cây trái, ngay cả những ngày có cơn mưa rừng nặng hạt, mưa xong là lớp đất ba zan mầu mỡ chỉ đọng lại chút nước đỏ sẫm với một lớp váng gỉ sắt tanh nồng. Ở đây cũng đã được đầu tư đường nước mấy chục tỷ đồng nhưng...hỏng lâu rồi. Do đường nước dài mấy chục cây số đi trong rừng địa hình hiểm trở nên đường nước mới đưa vào sử dụng đã hỏng, sửa đi sửa lại hỏng vẫn hoàn hỏng, lâu dần dân bản cũng quên rằng xã mình cũng từng có đường nước sạch. Ngoài việc Tân Trạch “tọa lạc”vào chỗ không nước, ở đây còn là cả một kho bom chưa nổ vì trước đây đường 20 bị đánh phá rất ác liệt, địa điểm xã lại là trọng điểm nên chỗ nào cũng có bom, cứ nghe tiếng “uỳnh”trong rừng, đi kiểm tra không thú chết thì cũng là trâu bò của dân vướng bom.

 Nghèo, lạc hậu nên chuyện học hành của con em Tân Trạch chưa được chú trọng. Quy định của trường rất đặc biệt: 2h chiều vào học, 1h trường gióng lên một hồi trống, sau hồi trống đó các giáo viên đến từng nhà để “bắt” học sinh, bắt được em nào đưa về lớp học, sách vở các em học xong các thày cô lại cất đi, nếu để học sinh mang về hôm sau “ chẳng còn gì để học”.

 Cuộc sống nơi đây còn đơn giản nên thiếu thốn đủ thứ, người A Rem còn muôn vàn khó khăn, bộ đội biên phòng, kiểm lâm và cả những người kinh lên đây buôn bán đã mang đến nhiều sự đổi thay cho đồng bào. Thế nhưng khi cuộc sống còn đói nghèo thì mọi sự cố gắng vẫn chưa được như sự mong đợi. Đường 20 đi qua xã vẫn là đường rừng chưa được xây dựng, sự giao lưu với xã hội bên ngoài hạn chế thì cuộc sống nơi đây chậm phát triển là điều đương nhiên. Tuy nhiên, đường 20 đi qua vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, một tài sản quý hiếm của quốc gia, một di sản của thế giới nên việc làm đường đi qua lõi của khu vườn chắc phải tính toán rất kỹ. Có lẽ đó là lý do mà bao năm nay đường 20 vẫn hoang vu và người dân A Ren rất khó hòa nhập với thế giới bên ngoài.